Oprichting van het eerste Dagopvangcentrum van en voor vrouwen

Het nieuwe Dagopvangcentrum wil een veilige plek bieden waar vrouwen (en hun kinderen) die dakloos zijn of dreigen het te worden, even rust vinden. ©Arnaud Ghys

Dankzij het volhardend werk van de teams van ‘t Eilandje in de loop van 2022, kunnen we in 2023 ons Dagopvangcentrum voor vrouwen openen.

Dit centrum is exclusief voor vrouwen die dakloos zijn of dreigen het te worden, en alle teamleden zijn vrouwen. Het is voorlopig gevestigd op het Sint-Gillisvoorplein waar nu het huidige gemengde Dagopvangcentrum ligt dat op zijn beurt naar de Kerkstraat 73 verhuist.

Op termijn hopen we het Dagopvangcentrum voor vrouwen definitief in een ander gebouw te kunnen vestigen, dat meer geschikt is voor de noden van die dienst.

In de eerste fase zal het 5 dagen op 7 open zijn. Het wil een veilige plek zijn, een plaats waar vrouwen in een zeer kwetsbare situatie even tot rust kunnen komen. In die fase zal het ongeveer 60 vrouwen kunnen opvangen; zodra het Dagopvangcentrum naar een ruimere locatie verhuist, zullen dat er meer zijn.

De vaststelling is onverbiddelijk: armoede treft vrouwen harder dan mannen, om diverse redenen: de loonkloof tussen mannen en vrouwen, in meer dan 50% van de eenoudergezinnen is die ouder een vrouw, ongelijkheid in pensioenen, enz.

Het belang van een niet-gemengde opvang

Het is een feit: op straat zijn vrouwen het slachtoffer van diverse vormen van geweld, inzonderheid seksueel geweld. Om aan hun dringende noden tegemoet te komen (eten, rusten, een douche kunnen nemen, enz.), moeten ze over een plaats beschikken waar ze zich veilig voelen, waar ze in de eerste plaats veilig zijn voor de gevaren van de straat.

Deze pauze is ook nodig om daarna weer recht te veren en een nieuw levensproject op te zetten (hun rechten opnieuw doen gelden, een woning vinden, een opleiding volgen of een nieuwe job vinden, enz.). Dankzij onze psychosociale begeleiding, kunnen die vrouwen een gepersonaliseerde hulp krijgen die hun traject en hun ritme respecteert.

Dit vernieuwende project heeft een dubbele doelstelling: het aantal vrouwen dat geen of een slechte woning heeft, wordt zwaar onderschat en het aanbod aan diensten is niet aan hen aangepast, hoewel zij net meer geweld en discriminatie ervaren dan mannen.

Dat bleek uit onze studie uit 2021.

De onderschatting van het aantal dakloze vrouwen is vooral een gevolg van het fenomeen van “verborgen dakloosheid” dat hen harder treft: om de straat te vermijden, slapen ze een nacht bij een vriendin, dan in een auto, enz. Daarmee blijven ze onder de radar van de sociale hulpverlening en komen ze niet in de statistieken.

De meeste van die vrouwen hebben al geweld meegemaakt voor ze hun woning verloren en zodra ze op straat belanden, gaan ze opnieuw onder de constante dreiging van allerhande soorten agressie leven. Ze hanteren strategieën om zich onzichtbaar te maken (zich mannelijk kleden, zich voortdurend verplaatsen, zich niet meer wassen om onaantrekkelijk te worden, enz.). Die overlevingsstrategieën verminderen niet enkel hun zichtbaarheid, maar ook heel sterk hun fysieke en geestelijke gezondheid.

Tegenover deze trajecten die getekend zijn door geweld, zijn de diensten die onze sector aanbiedt niet (voldoende) aangepast aan de noden van vrouwen: de gemengde structuren ‘werken’ niet want daar zitten vooral mannen, en voor bepaalde slachtoffers van zwaar geweld is dat gemengde karakter een onoverkomelijke hinderpaal. Temeer omdat die ruimten meestal krap zijn, waardoor de bewoners dicht bij elkaar zitten. Daarom vermijden vrouwen die plaatsen, zoals ook blijkt uit de cijfers van onze diensten.

Vanuit de sector en met de hulp van een groep ervaringsdeskundigen hadden we een reeks aanbevelingen geformuleerd om waardige en blijvende oplossingen uit te werken die aan de noden en verwachtingen van vrouwen tegemoet komen. De opening van een Dagopvangcentrum door en voor vrouwen weldra is daar één van.

In lijn met onze waarden is dit centrum gebaseerd op de deelname van de gebruiksters om het project uit te bouwen en is het gerust op hun ontvoogding. Dankzij een opleiding van het team over gendergeweld of over al wat met vrouwenrechten samenhangt, is het een plaats waar vrouwen zich veilig kunnen voelen en waar hun ervaringen ten volle erkend en benut worden.

Deze nieuwe structuur zal ook een weerslag hebben op de kinderen, die volgens de statistieken iets meer dan 20% van de daklozen vormen. We weten dat dakloze vrouwen vaak hun kinderen bij zich hebben waarover ze de hoede hebben. Door met de moeders aan de slag te gaan, vermijden we dat kansarmoede op de volgende generatie overgaat en dat die kinderen later op hun beurt dakloze of kwetsbare volwassenen worden.