Uitzonderlijke situaties vergen uitzonderlijke maatregelen. Het project Hotel Solidair werd enkele weken na de start van de eerste lockdown opgestart. De nieuwe corona-maatregelen gingen voor de daklozen immers tot nieuwe moeilijkheden leiden. Dit project was iets totaal nieuw en ongezien. Bij aanvang was het project opgevat als een noodoplossing, maar het werd al een aantal keren verlengd. Daarbij hebben we gemerkt dat deze vernieuwende, intersectorale methode een aantal voordelen heeft en dat bepaalde mensen die zo onderdak krijgen, wegkomen uit de dakloosheid dankzij een begeleiding die inzet op blijvende oplossingen.
Een gesprek met Esther Jakober, projectverantwoordelijke van de cel Woningzoeker en –creator (cel WZC) en met Sarah Goffin, coördinator van de projecten Hotel & Uitweg.
Hoe is het verhaal van Hotel Solidair gestart?
Esther Jakober: Eind maart, begin april 2020 begon ‘t Eilandje hotels te prospecteren. Na veel zoekwerk vonden we een eerste hotel in het stadscentrum. Op papier hadden we een ideale werking uitgetekend, maar omdat dit een primeur was binnen zijn genre werd het concept steeds verder op punt gesteld naarmate het project telkens verlengd werd. Het gegeven dat we afhankelijk waren van verlengingen, heeft het er ook niet gemakkelijker op gemaakt. We hadden geen enkele zekerheid hoelang het project zou duren, en hebben dus medewerkers voor korte termijnen moeten aanwerven. Die onzekerheid maakte dus dat er een groot personeelsverloop was. Vanaf september 2020 kregen we enige stabiliteit dankzij het vooruitzicht dat we het project in een ander hotel konden verderzetten en dat het project tot juni 2021 zou worden verlengd. Op die manier hebben we een stevigere structuur kunnen opzetten, zoals sociale coördinatie ter plaatse. Dankzij die coördinatie hebben we de begeleiding beter kunnen structureren.
Sarah Goffin: Ik ben zelf in het project ingestapt toen het zich aan het ‘zetten’ was, doordat er een hotel mee instapte dat zich qua infrastructuur beter leent voor die nieuwe soort noodopvang. De gemeenschappelijke delen zijn aangenaam, veel groter en je kan er veel organiseren.
EJ: In volle corona-crisis moesten we hals over kop oplossingen bedenken. En vinden. Het is echter belangrijk om eventjes stil te staan om een dergelijk project op te zetten, een goede locatie te vinden, de onderhandelingen op te starten, enz.
Was de hotelsector vragende partij voor dergelijke projecten?
EJ: Aanvankelijk was het zeker niet evident, want niemand dacht dat de situatie zo lang zou aanslepen. De hotels waren dus niet noodzakelijk enthousiast bij het idee om onze mensen op te vangen. We hebben enkele hoteluitbaters gepolst, tot we een eerste hotel hadden dat meteen interesse had.
Groeide hun interesse naarmate de maatregelen werden verlengd?
EJ: Later hebben hoteluitbaters ons hun etablissement spontaan aangeboden. We hebben niet kunnen ingaan op hun vraag, want het opzetten van een opvang voor onze doelgroep in een hotel vereist niet enkel de financiering, maar ook een behoorlijke organisatie qua infrastructuur, logistiek, begeleiding en we vonden het ook niet redelijk om tegelijkertijd met hotel Belvue, nog een ander project van die omvang op te starten.
Wat is specifiek voor de begeleiding van mensen in een hotel?
SG: Van bij de start was het project Hotel Solidair een partnerschap tussen drie verenigingen: ‘T Eilandje Diogenes en Doucheflux. De gebruikers van het hotel zijn mensen die door deze drie diensten zijn doorverwezen. We wilden van bij de start dat het hotel gratis en volledig toegankelijk zou zijn, zodat er diverse profielen van begeleide mensen terecht konden. De kamers zijn individueel en het gemeenschapsaspect zit in de maaltijden en het gebruik van de gemeenschappelijke delen. We geven aan de hotelgasten een grote onafhankelijkheid, wat anders is dan in een opvanghuis waar we een minimum aan “samen-leven” vragen. Dat is waarschijnlijk ook waarom bepaalde profielen eerder naar het hotel dan naar de opvanghuizen wordt verwezen.
Welke elementen van dit project zouden jullie willen behouden?
EJ: het project Hotel heeft een hoge kost (maar niet noodzakelijk veel hoger dan een opvanghuis) maar dit model biedt veel voordelen: er is privacy, dankzij de individuele kamers (in tegenstelling tot noodoplossingen die vaak slaapzalen aanbieden), het biedt veiligheid, en het is gratis (zodat we er ook mensen zonder enig inkomen kunnen opvangen).
Zien jullie het Hotel als een vervanging voor de noodopvang op lange termijn?
EJ: Ik zou eerder denken aan een wijziging van de noodopvang: plaatsen in de noodopvang die gezelliger zijn en een sterkere begeleiding bieden. Dat hoeft niet noodzakelijk de luxe van een hotel te hebben. Ik denk niet dat de begeleide mensen daar vragende partij voor zijn: een badkamer, een bed, een televisie en zo, dat volstaat. Het is een gelegenheid om vragen te stellen bij de noodopvang.
SG: Hier hebben we een begeleiding die 7d/7, 24u/24 aanwezig is. Dat geeft een ontzettend verschil naar mankracht die je moet kunnen inzetten, maar ook naar de begeleiding die je de mensen biedt. Het is een echte meerwaarde als je dat kan bieden.
Een manier voor de teams om in contact te komen met profielen die soms onder de radar blijven?
EJ: Zo hebben we mensen die nergens anders wilden binnengaan, kunnen overtuigen om te komen. De context heeft hen gemotiveerd, omdat iedereen zijn eigen kamer, zijn vrijheid heeft. Zo hebben we zelfs contact met mensen die totaal niet wilden weten van verblijf, onderdak, opvanghuis, enz.
SG: … en hebben we mensen die al jaren op straat wonen en voor wie verblijf geen optie was, toch onderdak kunnen krijgen Dat was echt mogelijk dankzij de privacy en de zelfstandigheid. Dat ze op dezelfde plaats aanwezig waren, heeft ook alle andere stappen die nog moeten worden gezet in een stroomversnelling gebracht, zoals de medische opvolging, het feit dat ze opnieuw naar een arts gaan, maar ook alle administratieve stappen die werden gezet.
EJ: Het is ook omdat het project een tijd heeft geduurd, dat we die stappen gestructureerd hebben kunnen zetten.
In de loop van 2020 werden 44 mensen in het kader van Hotel Solidair opgevangen. Zes daarvan hebben een definitieve woning gevonden en hun situatie in nu stabiel. De moeilijkheid van een dergelijk project ligt met name in het feit dat de dossiers van de opgevolgde mensen complex zijn, soms zelfs zo complex dat ze niet te ontwarren zijn.